Jedna od vladajučih bolesti u današnje vrijeme je rak. On može zahvatiti svaki dio tijela. Rak bubrega je bolest koja se često razvija neprimjetno, bez izraženih znakova u ranoj fazi. Zbog toga se kod mnogih ljudi dijagnoza postavlja tek kada tumor već značajno napreduje. U takvim slučajevima, liječenje postaje komplikovanije, a šanse za oporavak se smanjuju. Međutim, rana dijagnoza i pravovremena reakcija mogu uveliko uticati na tok bolesti i poboljšati prognozu.
Uloga bubrega u organizmu je ključna – oni filtriraju otpadne materije iz krvi, regulišu ravnotežu tečnosti i minerala i pomažu u kontroli krvnog pritiska. Kada se na tim vitalnim organima razvije maligna promena, simptomi često izostanu dok bolest ne pređe u uznapredovalu fazu.
-
Upozoravajući znaci koje ne treba zanemariti
Iako u ranim fazama često ne izaziva tegobe, rak bubrega može pokazati određene simptome kako napreduje. Neki su očigledni, dok su drugi tihi i lako se pripisuju drugim, manje ozbiljnim stanjima.
Najčešći simptomi u kasnijim fazama uključuju:
- Prisustvo krvi u urinu (hematurija), koja može biti vidljiva golim okom ili otkrivena laboratorijskim putem
- Konstantan bol u donjem delu leđa ili s jedne strane stomaka, koji nije vezan za fizički napor
- Iznenadan gubitak telesne težine i apetita bez jasnog razloga
- Stalni umor i iscrpljenost, čak i posle odmora
- Nepravilnosti u telesnoj temperaturi – periodi groznice bez infekcije ili nagli padovi temperature
Tihi simptomi koji se često previdi:
- Povišen krvni pritisak koji ne reaguje dobro na terapiju
- Anemija (nizak nivo hemoglobina), praćena bledilom i slabošću
- Otok zglobova, naročito nogu i članaka
- Osjećaj nelagodnosti ili bola u jednoj strani abdomena
Ukoliko se rak proširi (metastazira) na druge organe, simptomi postaju još ozbiljniji i uključuju:
- Otežano disanje i kratak dah, naročito pri fizičkom naporu
- Bolovi u kostima, koji mogu ukazivati na širenje raka na skeletni sistem
- Iskašljavanje krvi, što može biti znak da je došlo do metastaza u plućima
-
Ko su najugroženiji? Faktori rizika koji povećavaju šansu za oboljevanje
Rak bubrega se najčešće javlja kod osoba starijih od 50 godina, ali to nije pravilo. Brojni faktori mogu doprineti njegovom razvoju, kako genetski, tako i iz spoljašnje sredine.
Najznačajniji faktori rizika uključuju:
- Pušenje – Aktivno i pasivno pušenje u velikoj meri povećava rizik jer toksini iz dima direktno utiču na bubrege, koji filtriraju krv
- Gojaznost – Prekomerna telesna masa utiče na hormonski balans i povećava verovatnoću za nastanak tumora
- Hronična hipertenzija – Dugotrajan visok pritisak oštećuje bubrežno tkivo i može dovesti do promena na ćelijskom nivou
-
Nasleđene mutacije – Neki oblici raka bubrega mogu biti genetski predisponirani
Dugotrajna upotreba analgetika – Prekomerno korišćenje lekova protiv bolova, posebno nefrotoksičnih, može oštetiti bubrege
Pojava limfoma – U nekim slučajevima, osobe sa limfomima imaju povećan rizik za razvoj bubrežnog karcinoma
Zbog uloge bubrega u detoksikaciji organizma, sve supstance koje unosimo – bilo kroz ishranu, lekove ili duvanski dim – potencijalno mogu uticati na njihovo zdravlje.
-
Kako se rak bubrega otkriva i šta podrazumeva liječenje?
Rano otkrivanje raka bubrega može napraviti ogromnu razliku u ishodu. Međutim, zbog duboke pozicije u trbušnoj šupljini i često nejasnih simptoma, tumor se teško otkriva rutinskim pregledima. Kada se posumnja na bolest, lekar može preporučiti sledeće dijagnostičke metode:
- Ultrazvuk – često prvi korak u otkrivanju promjena na bubrezima
- CT skener (kompjuterska tomografija) – detaljan prikaz strukture bubrega i okolnih organa
- MRI (magnetna rezonanca) – koristi se za precizniju procjenu zahvaćenosti tkiva
Ukoliko se dijagnoza potvrdi, opcije liječenja zavise od stadijuma bolesti, opšteg zdravstvenog stanja pacijenta i da li se tumor proširio.
Najčešći oblici liječenja uključuju:
- Hirurško uklanjanje tumora ili čitavog bubrega – najčešći izbor u ranim fazama bolesti
- Radioterapija i hemoterapija – kod slučajeva kada se rak ne može potpuno ukloniti hirurški ili se vratio nakon liječenja
- Imunoterapija i ciljane terapije – savremeni pristupi posebno važni kod metastatskih oblika bolesti, jer stimulišu imunološki sistem da prepozna i uništi ćelije raka
Bez obzira na ozbiljnost dijagnoze, važno je znati da u mnogim slučajevima, posebno kada se otkrije na vrijeme, rak bubrega može biti uspješno liječen. Rana intervencija, odgovarajuća terapija i redovno praćenje stanja pacijenta značajno utiču na kvalitet života i dužinu preživljavanja.
