Zašto je Schmidt bio protiv? O čemu se radi pročitajte u nastavku teksta. Uoči obilježavanja 30 godina od genocida u Srebrenici, njemački Bundestag je pripremao rezoluciju kojom bi formalno priznao ovaj zločin kao genocid, u skladu s presudama međunarodnih sudova i stavovima Ujedinjenih nacija. Međutim, planovi o usvajanju rezolucije nisu se razvijali očekivanim tokom. Ključnu ulogu u stopiranju ovog procesa odigrao je visoki predstavnik za Bosnu i Hercegovinu, Christian Schmidt, čiji su komentari izazvali brojne reakcije u regionu, ali i u evropskim političkim krugovima.
-
Schmidtovo protivljenje rezoluciji Bundestaga
Prema informacijama koje je objavio politički analitičar Jasmin Mujanović na platformi X (bivši Twitter), Schmidt je direktno intervenisao kod njemačkih vlasti, izražavajući zabrinutost da bi usvajanje rezolucije Bundestaga moglo dovesti do pogoršanja političke situacije u Bosni i Hercegovini. Navodno je upozorio da bi takav potez izazvao “eskalaciju tenzija” unutar zemlje, naročito među političkim akterima koji već godinama negiraju presude međunarodnih sudova i potkopavaju istinu o genocidu.
Ono što dodatno intrigira jeste činjenica da je visoki predstavnik, koji prema Dejtonskom mirovnom sporazumu ima zadatak da nadgleda provedbu mira, ovaj put odlučio da utiče na vanjsku politiku jedne od najmoćnijih zemalja Evropske unije, pod izgovorom stabilnosti.
-
Politička volja i njemačka pozicija
Njemačka, kao jedna od država koje su bile među inicijatorima Rezolucije o genocidu u Srebrenici u Ujedinjenim nacijama, pokazala je jasnu političku spremnost da se i na nacionalnom nivou donese sličan dokument. Ideja je bila da sadržaj rezolucije Bundestaga prati ključne principe UN-ove rezolucije – priznavanje genocida, borbu protiv negiranja i revizionizma, te institucionalizaciju kulture sjećanja kroz obrazovni sistem.
Planirana rezolucija Bundestaga nije bila usmjerena protiv bilo koje etničke ili političke grupe, već je imala za cilj afirmaciju međunarodnog prava i sjećanja na žrtve. Usprkos tome, Schmidt je u više navrata, prema saznanjima portala Istraga.ba, insistirao da bi donošenje takve rezolucije izazvalo destabilizaciju.
-
UN-ova rezolucija i njena važnost
Generalna skupština Ujedinjenih nacija u maju 2024. godine usvojila je Rezoluciju o genocidu u Srebrenici, kojom je 11. juli proglašen Međunarodnim danom sjećanja na genocid. Ova rezolucija jasno afirmiše sudski utvrđene činjenice, potvrđujući da je u julu 1995. godine u Srebrenici počinjen genocid nad bošnjačkim stanovništvom.
Rezolucija takođe poziva sve države članice UN-a da kroz svoje obrazovne sisteme uvrste relevantne presude i činjenice o ovom zločinu, kako bi se spriječio revizionizam i stvorilo okruženje u kojem se slični zločini više nikada ne ponove.
Njemačka podrška toj rezoluciji na međunarodnoj sceni bila je jasna i odlučna. Upravo zbog toga se postavlja pitanje zašto bi ta ista država odustala od njenog prihvatanja na domaćem nivou. Izvori bliski njemačkom parlamentu tvrde da je Schmidtovo protivljenje imalo direktan efekat – inicijativa za rezoluciju nikada nije ni pretočena u nacrt dokumenta.
-
Uloga visokog predstavnika u unutrašnjoj i međunarodnoj politici
Christian Schmidt je u više navrata isticao da mu je prioritet stabilnost Bosne i Hercegovine. Ipak, njegovo insistiranje da se izbjegne usvajanje rezolucije u Bundestagu otvara važno pitanje: gdje je granica između diplomatske pragmatičnosti i ignorisanja žrtava genocida? Njegov stav je izazvao kritike ne samo među analitičarima, već i u dijelu domaće javnosti koja smatra da se time podilazi političkim snagama koje aktivno negiraju genocid.
Zanimljivo je da je Schmidt bio znatno pasivniji kada su u pitanju prijetnje secesijom ili napadi na ustavni poredak BiH, ali se vrlo eksplicitno uključio kada je riječ o simboličkoj gesti poput rezolucije Bundestaga, koja ne bi imala pravnu snagu, ali bi poslala jasnu političku poruku.
-
Utišavanje žrtava i politizacija sjećanja
Odluka da se rezolucija u Bundestagu ne usvoji otvara dodatnu dimenziju problema – utišavanje glasa žrtava i institucionalizaciju političke kalkulacije nad historijskom istinom. U kontekstu regije u kojoj se sve češće relativizuju ratni zločini i promovišu osuđeni ratni zločinci, odustajanje od rezolucije znači propuštenu priliku za jačanje istine i pravde.
Njemačka je, kroz svoj primjer suočavanja s prošlošću, često bila uzor drugim zemljama. U ovom slučaju, taj uzor je izostao – na pritisak međunarodnog diplomate koji bi, prema mnogima, trebao štititi upravo principe pravde, mira i sjećanja.
